Darius III: koning van Perzië
Troonbestijging
Nadat in september 338 koning Artaxerxes III van Perzië en al zijn zonen waren vermoord door de machtige eunuch Bagoas, bracht hij diens jongste zoon Oarses op de troon; deze regeerde onder de naam Artaxerxes IV. Toen Bagoas erachter kwam dat hij Artaxerxes IV niet in de hand had, werd hij twee jaar later het slachtoffer van de intriges van Bagoas. Deze droeg daarop de zoon van een broer van Artaxerxes III voor de opvolging voor: Sjahansjah van Perzië. Sjahansjah was de enige legitieme troonopvolger van de Perzische troon die nog in leven was. Hij besteeg in 336 v.Chr. (ongeveer 44 jaar oud) de Perzische troon als Darius III. De nieuwe koning was echter niet de gewillige marionet die Bagoas zich had voorgesteld. Hij begon onmiddellijk een persoonlijke koers te varen en kwam daardoor onvermijdelijk in aanvaring met de eunuch. Bagoas probeerde hem te vergiftigen, maar Darius was vooraf gewaarschuwd en dwong Bagoas om zelf de gifbeker te drinken. De nieuwe koning had zo plotseling de leiding over een instabiel leger, waarvan grote delen werden bestuurd door jaloerse en onbetrouwbare satrapen. Darius III miste de vaardigheden en de ervaring om deze problemen op te lossen. Intussen was het voor de buitenwereld steeds duidelijker geworden dat het centrale gezag in Perzië niet sterk genoeg meer was om de binnenlandse problemen de baas te blijven en bij de heterogene bevolking een gevoel van nationale eenheid op te dringen. De jonge Alexander de Grote meende van de situatie gebruik te kunnen maken (zie Alexander de Grote). Nadat hij afgerekend had met eventuele haarden van opstand in zijn eigen rijk, trok hij in 334 met een leger van 35.000 man over de Hellespont, met de bedoeling de Grieken definitief te bevrijden van de politieke hegemonie van Perzië. Nederlagen Een eerste Perzisch leger werd op de vlucht gedreven bij de Slag aan de Granicus (zie filmpje). Darius rekende echter nog altijd op de onuitputtelijke mensenreserves die hij meende te kunnen inzetten tegen "die Macedonische roversbende", zoals hij het leger van Alexander smalend noemde. Alexander van zijn kant vreesde dat de Perzische vloot voortdurend kon oversteken naar Griekenland en hem zo verplichten zich naar zijn thuisland terug te trekken. Om dat te verhinderen veroverde hij, alvorens het binnenland in te trekken, de Perzische kuststeden van de Middellandse Zee. Intussen had Darius III een geweldig leger op de been gebracht en rukte op tegen de indringer. In de slag bij Issus liet hij echter zijn leger in de steek en wist te ontkomen. Zijn vrouw Stateira en de andere leden van de koninklijke familie vielen Alexander in handen. Toen de koning vervolgens om onderhandelingen verzocht, verklaarde Alexander zich enkel tot onderhandelen bereid indien Darius hem als zijn meerdere wilde erkennen. Terwijl Alexander afrekende met de laatste Perzische vlootbasis Tyrus, bracht Darius III opnieuw een massaal leger op de been en wachtte Alexander op bij Gaugemela aan de Tigris. Zodra de Macedoniërs zich op de Perzische massa stortten, verloor Darius zijn zelfbeheersing en vluchtte het bergland in, terwijl zijn troepen zonder leider totaal werden uiteengeslagen. De koninklijke residentiesteden Susa, Babylon en Persepolis openden hun poorten voor de overwinnaar. In de algemene verwarring die daarop volgde werd het prachtige paleis van Persepolis, dat grotendeels uit cederhout bestond, de prooi van de vlammen. |
Einde
Nadat ook de vierde residentiestad Ecbatana ingenomen werd, was de situatie van Darius III hopeloos geworden. Toen hij hoorde dat Alexanders leger eraan kwam, besloot hij zich terug te trekken tot Batrica. Hij leidde zijn leger door de Poorten van Caspian. Dit was een grote weg door de bergen, waardoor zijn leger zich langzamer zou voortbewegen. De Perzische troepen werden moedeloos, omdat er een constante dreiging was van een verrassingsaanval van Alexander. Dit leidde tot achterlating van veel soldaten en een coup geleid door Bessus, één van zijn satrapen, en Nabarzanes, die de leiding had over alle ontmoetingen met de koning en de baas was over de paleiswacht. De twee mannen stelde aan Darius voor om het leger tijdelijk onder leiding van Bessus te stellen, en, wanneer Alexander verslagen was, het leger weer terug te geven. Darius ging niet akkoord met dit plan, maar zijn samenzweerders wilde toekomstige fouten voorkomen. Op gegeven moment bonden Bessus en Nabarzanes Darius vast en gooiden ze hem in een ossenkar, terwijl ze aan het Perzische leger de opdracht gaven door te lopen. Volgens History of Alexander (Curtius) arriveerde op dat moment Alexander met een klein leger, waardoor de Perzen in paniek raakte. Hierdoor verwondde Bessus en 2 andere samenzweerders de koning met hun speren, waardoor hij stierf.
Een Macedonische soldaat vond Darius' lijk kort daarna. Dit was een teleurstelling, want Alexander wilde Darius graag levend hebben. Alexander stuurde het lijk terug naar Persepolis en organiseerde een grote begrafenis ter ere van hem. Ook gaf hij de opdracht hem te begraven bij zijn koninklijke voorvaderen. Nu de oude koning verslagen was, werd Darius' heerschappij over Perzië officieel.
Nadat ook de vierde residentiestad Ecbatana ingenomen werd, was de situatie van Darius III hopeloos geworden. Toen hij hoorde dat Alexanders leger eraan kwam, besloot hij zich terug te trekken tot Batrica. Hij leidde zijn leger door de Poorten van Caspian. Dit was een grote weg door de bergen, waardoor zijn leger zich langzamer zou voortbewegen. De Perzische troepen werden moedeloos, omdat er een constante dreiging was van een verrassingsaanval van Alexander. Dit leidde tot achterlating van veel soldaten en een coup geleid door Bessus, één van zijn satrapen, en Nabarzanes, die de leiding had over alle ontmoetingen met de koning en de baas was over de paleiswacht. De twee mannen stelde aan Darius voor om het leger tijdelijk onder leiding van Bessus te stellen, en, wanneer Alexander verslagen was, het leger weer terug te geven. Darius ging niet akkoord met dit plan, maar zijn samenzweerders wilde toekomstige fouten voorkomen. Op gegeven moment bonden Bessus en Nabarzanes Darius vast en gooiden ze hem in een ossenkar, terwijl ze aan het Perzische leger de opdracht gaven door te lopen. Volgens History of Alexander (Curtius) arriveerde op dat moment Alexander met een klein leger, waardoor de Perzen in paniek raakte. Hierdoor verwondde Bessus en 2 andere samenzweerders de koning met hun speren, waardoor hij stierf.
Een Macedonische soldaat vond Darius' lijk kort daarna. Dit was een teleurstelling, want Alexander wilde Darius graag levend hebben. Alexander stuurde het lijk terug naar Persepolis en organiseerde een grote begrafenis ter ere van hem. Ook gaf hij de opdracht hem te begraven bij zijn koninklijke voorvaderen. Nu de oude koning verslagen was, werd Darius' heerschappij over Perzië officieel.
De ambitieuze verrader (Bessus) die zijn koning vermoord had, probeerde hem onder de naam Artaxerxes V op te volgen en begon een guerillaoorlog tegen Alexander. Dat was niet naar de zin van de Perzische soldaten: na drie jaar moest Bessus zich gewonnen geven en leverden zijn eigen strijdkrachten hem uit aan Alexander, in ruil voor vrede. Alexander, die respect had opgevat voor zijn vermoorde tegenstander, liet de koningsmoordenaar door een Perzische rechtbank ter dood veroordelen wegens hoogverraad. Bessus werd op gruwelijke wijze terechtgesteld.
Met Darius III kwam er een einde aan de dynastie der Achaemeniden, die sinds ruim tweehonderd jaar over het Perzische Rijk hadden geregeerd. Bronnen: http://www.gaugamela.com/ http://www.pothos.org/content/index.php?page=darius-iii |