Philippos, koning van Macedonië
Alexander was de zoon van Philippos, koning van Macedonië, het gebied ten noordoosten van Griekenland. De Macedoniërs meenden af te stammen van Macedon, de zoon van Zeus. Ze zagen zichzelf als Grieken, maar de Grieken vonden hen achterlijk en ongeciviliseerd: gewelddadige barbaren die hun wijn onverdund dronken. Philippos, die koning werd in 360 v.Chr., wist Macedonië op te stoten in de vaart der volkeren. Hij voerde Griekse gewoonten in, stimuleerde de kunsten en de economie én organiseerde een ongekend sterk, professioneel leger. Onder zijn bewind werd Macedonië de grootste macht in de regio. Hij veroverde heel Griekenland.
Alexanders jeugd
Op 21 juli 356 v. Chr. werd Alexander geboren. Philippos had ervoor gezorgd dat zijn zoon een Griekse opvoeding kreeg: lichamelijk werd Alexander getraind door Leonidas, intellectueel werd hij gevormd door o.a. de filosoof Aristoteles. Hij groeide op met de Griekse helden Achilles en Herakles als voorbeeld. De Ilias van Homeros werd Alexanders leidraad. Hij streefde ook het Homerische ideaal na: de strijd voor het persoonlijk succes, de eer en de roem. Een Homerische held gold toen als de enige echte held.
Op zijn achttiende mocht Alexander laten zien wat hij waard was op het strijdtoneel: hij werd aanvoerder van de linkerflank van het leger bij de beslissende slag tegen Athene, waar hij ondanks zijn jonge leeftijd al liet zien een zeer goede aanvoerder te zijn. Macedonië won de slag, Philippos was koning van heel Griekenland. De autonomie van de Griekse stadstaten was ten einde. Als Alexander gedacht had dat zijn vader hem zou belonen voor zijn moed, had hij het mis. In de verdere militaire plannen van Philippos speelde hij geen rol; hij was beoogd regent in Macedonië als zijn vader op veldtocht ging. De verhouding tussen vader en zoon werd behoorlijk gespannen.
Alexander was de zoon van Philippos, koning van Macedonië, het gebied ten noordoosten van Griekenland. De Macedoniërs meenden af te stammen van Macedon, de zoon van Zeus. Ze zagen zichzelf als Grieken, maar de Grieken vonden hen achterlijk en ongeciviliseerd: gewelddadige barbaren die hun wijn onverdund dronken. Philippos, die koning werd in 360 v.Chr., wist Macedonië op te stoten in de vaart der volkeren. Hij voerde Griekse gewoonten in, stimuleerde de kunsten en de economie én organiseerde een ongekend sterk, professioneel leger. Onder zijn bewind werd Macedonië de grootste macht in de regio. Hij veroverde heel Griekenland.
Alexanders jeugd
Op 21 juli 356 v. Chr. werd Alexander geboren. Philippos had ervoor gezorgd dat zijn zoon een Griekse opvoeding kreeg: lichamelijk werd Alexander getraind door Leonidas, intellectueel werd hij gevormd door o.a. de filosoof Aristoteles. Hij groeide op met de Griekse helden Achilles en Herakles als voorbeeld. De Ilias van Homeros werd Alexanders leidraad. Hij streefde ook het Homerische ideaal na: de strijd voor het persoonlijk succes, de eer en de roem. Een Homerische held gold toen als de enige echte held.
Op zijn achttiende mocht Alexander laten zien wat hij waard was op het strijdtoneel: hij werd aanvoerder van de linkerflank van het leger bij de beslissende slag tegen Athene, waar hij ondanks zijn jonge leeftijd al liet zien een zeer goede aanvoerder te zijn. Macedonië won de slag, Philippos was koning van heel Griekenland. De autonomie van de Griekse stadstaten was ten einde. Als Alexander gedacht had dat zijn vader hem zou belonen voor zijn moed, had hij het mis. In de verdere militaire plannen van Philippos speelde hij geen rol; hij was beoogd regent in Macedonië als zijn vader op veldtocht ging. De verhouding tussen vader en zoon werd behoorlijk gespannen.
Koning Alexander
Niet veel later werd Philippos vermoord. Er gingen geruchten dat Olympias en Alexander achter deze moord zaten. Alexander was klaar om de troon over te nemen. Alle anderen die aanspraak maakten op de troon – neven van Philippos – werden door Alexander uit de weg geruimd, samen met hun familie, zodat er geen oppositie meer overbleef. In 336 v.Chr. was Alexander op twintigjarige leeftijd koning van Macedonië en hegemon, heerser, van de Korinthische Bond van Griekse stadstaten. Hij omringde zich met de trouwste generaals van zijn vader en met zijn jeugdvrienden, die hij allemaal hoge posities in zijn leger zou bezorgen.
Toen Philippos overleden was, roken de Griekse stadstaten en andere onderworpen gebieden een kans op hernieuwde autonomie en kwamen in opstand. Alexander, die het strategische inzicht én het sterkste leger in de regio van zijn vader geërfd had, herstelde zijn macht. Bij elke opstand bleken Alexanders slagkracht en strategisch inzicht zo groot, dat het verzet snel gebroken was.
Niet veel later werd Philippos vermoord. Er gingen geruchten dat Olympias en Alexander achter deze moord zaten. Alexander was klaar om de troon over te nemen. Alle anderen die aanspraak maakten op de troon – neven van Philippos – werden door Alexander uit de weg geruimd, samen met hun familie, zodat er geen oppositie meer overbleef. In 336 v.Chr. was Alexander op twintigjarige leeftijd koning van Macedonië en hegemon, heerser, van de Korinthische Bond van Griekse stadstaten. Hij omringde zich met de trouwste generaals van zijn vader en met zijn jeugdvrienden, die hij allemaal hoge posities in zijn leger zou bezorgen.
Toen Philippos overleden was, roken de Griekse stadstaten en andere onderworpen gebieden een kans op hernieuwde autonomie en kwamen in opstand. Alexander, die het strategische inzicht én het sterkste leger in de regio van zijn vader geërfd had, herstelde zijn macht. Bij elke opstand bleken Alexanders slagkracht en strategisch inzicht zo groot, dat het verzet snel gebroken was.
De tocht naar Azië
Nadat hij de rust had teruggebracht in het Macedonische rijk, kon Alexander de aandacht richten op zijn grootse plannen: het grote Perzische Rijk onderwerpen. Zijn vader had de Griekse steden al zover gekregen om een veldtocht in Perzisch gebied te steunen. Alexander zette het plan van zijn vader voort. Voor de veldtocht bracht Alexander een leger bijeen van zo’n 48.000 soldaten, 16.000 man ondersteunend personeel en een vloot van meer dan honderd oorlogs- en transportschepen. Hij trok de Hellespont over naar Troje, waar zijn grote voorbeeld Achilles gesneuveld was. Net buiten Troje bracht hij een bezoek aan het graf van Achilles en diens dierbare vriend Patroklos. In de tempel (voor Athena) bij het graf hingen wapens, die naar men zei van Achilles geweest waren. Alexander nam het schild en de speer en hing de zijne ervoor in de plaats. Toen achtte hij zich klaar voor de strijd tegen de Perzen. Het eerste treffen vond plaats bij de rivier de Granikos. Hoewel Alexander maar een deel van zijn leger had meegenomen, wist hij dankzij een ingenieuze strategie het gigantische Perzische leger te verpletteren. Hij trok na deze overwinning verder naar het zuiden, langs de west- en zuidkust van het huidige Turkije. Diverse steden gaven zich al over voordat Alexander in de buurt was. Andere steden kwamen in opstand, maar staakten al snel hun verzet tegen de enorme overmacht van het Macedonische leger. De voortdurende overwinningen leverden niet alleen geld op, maar zorgden ook voor een continue aanwas van strijdkrachten. In alle onderworpen steden benoemde Alexander een Griekse bestuurder (satraap) en liet hij een deel van zijn garnizoen achter om de macht te handhaven. Hij trok verder naar Egypte. In Syrië ontmoette hij voor het eerst Darius III, de Grote Koning van Perzië. Darius, op de hoogte van de overwinningen van Alexander, had een indrukwekkend leger bijeengebracht bij Issos. Eerst leek Darius aan de winnende hand, maar toen de Macedoniërs zijn lijfgarde versloegen, trok hij zich terug. Hij deed dit niet uit lafheid, maar vermoedelijk omdat hij vreesde dat zonder hem het Perzische rijk uiteen zou vallen. Alexander liet Darius gaan, want hij wilde naar Egypte. Egypte gaf zich zonder slag of stoot aan Alexander over. Hij wist de Egyptenaren aan zich te binden door hun godsdienst en tradities te respecteren. Al snel werd hij de koning, met alle bijbehorende titels, zoals Zoon van Ra. Alexander ontwikkelde in deze tijd goddelijke aspiraties. Nadat hij het orakel van Zeus-Ammon in de woestijn van Egypte had bezocht, keerde hij terug met de boodschap dat hij als regelrechte zoon van Zeus was erkend. Alexander kreeg telkens meer allures. Hij wenste steeds vaker als een god aanbeden te worden – voor de Egyptenaren en de Perzen niet ongewoon, maar de Grieken vonden dat godslastering. |
Heer van Azië
Alexander trok verder in oostelijke richting. In alle gebieden die hij onderwierp, benoemde hij nieuwe, hem goed gezinde Perzische bestuurders. Om zijn macht te verzekeren stichtte Alexander her en der steden, die hij bijna allemaal Alexandrië noemde en bevolkte met Griekse en Macedonische legereenheden. Hij liet zijn manschappen met lokale vrouwen trouwen om de Grieks-Macedonische hegemonie te versterken. Ondertussen had Darius zijn leger heropgebouwd. De beslissende veldslag vond plaats bij Gaugamela op 1 oktober 331 v.Chr. Ondanks zijn enorme aantallen soldaten werd het Perzische leger verslagen, doordat Alexander een uitgekiende strategie had uitgedacht. Darius vluchtte, maar werd later (zomer 330 v.Chr.) vermoord door een van zijn vroegere satrapen.
Alexander werd door zijn leger uitgeroepen als Heer van Azië. De overwinning werd uitgebreid gevierd vlakbij Persepolis, de ‘hoofdstad’ van het Perzische rijk. De stad werd geplunderd door Alexanders soldaten en Alexander stak het paleis van Xerxes, de vroegere Perzische koning, in brand. Volgens sommigen als gevolg van teveel drank, anderen beschrijven het als een welbewuste daad, een revanche op Xerxes, die de Atheense Akropolis had laten afbranden in de Grieks-Perzische oorlogen van de vijfde eeuw voor Christus.
Protest
Hierna wilde Alexander verder trekken, naar India, maar er groeide onrust onder zijn manschappen. Ze waren moe en ergerden zich aan de goddelijke allures van hun koning. Daarnaast trouwde Alexander met een prinses uit Bactrië. Dit viel verkeerd bij zijn vertrouwelingen: als er een kind zou komen, zou het dus niet geheel Macedonisch zijn.
De ondergang van Alexander en zijn rijk
In India kreeg Alexander te maken met verzet. De manschappen weigerden verder oostwaarts te trekken. Alexander leidde zijn leger terug, dwars door de meedogenloze Gedrosische woestijn. Er was groot gebrek aan water, en de zinderende hitte maakte het er niet beter op. Uiteindelijk bereikten de troepen het einde van de woestijn, aan het einde van 325 v.Chr. De soldaten waren opgelucht, maar Alexander had ze nog niet verteld over zijn plannen voor de volgende veldtocht. Vanuit Babylon aan de Eufraat wilde hij Arabië binnenvallen. Hij had in 323 v.Chr. alle voorbereidingen getroffen. Er was een enorme haven aangelegd in Babylon en er stond een invasiemacht klaar. Maar het zou er niet van komen: Alexander stierf op 13 juni 323 v.Chr. op bijna 33-jarige leeftijd.
De omstandigheden rondom zijn dood zijn in nevelen gehuld. Vermoedelijk is Alexander bij een van de drankfestijnen bewusteloos geraakt en niet meer bijgekomen. Volgens sommige bronnen kreeg hij koorts die zo hevig werd dat hij eraan stierf. In weer een ander verhaal werd hij vergiftigd.
Omdat Alexander geen wettige erfgenaam had, viel het rijk uiteen na zijn dood. Alle belangrijke generaals claimden een aandeel in de macht. Na een periode van verdeeldheid, viel het gebied uiteen in verscheidene koninkrijken.
Invloed en inspiratie
Alexanders invloed op de wereld is ongekend groot geweest. Hij bracht welvaart in het gehele rijk. Hij heeft steden gesticht, havens gebouwd en handelswegen geopend. Hij stimuleerde kunsten, filosofie en wetenschap; in zijn hofhouding had hij biologen, historici en geologen die hij alles liet vastleggen wat ze tegenkwamen. Doordat hij overal steden stichtte en (Griekse en Macedonische) manschappen achterliet, kwam de oorspronkelijke bevolking in aanraking met de Griekse gewoonten. Omgekeerd namen de achtergelaten soldaten ook lokale gebruiken over. Het was het begin van het hellenisme: de verspreiding van de Griekse cultuur en de vermenging ervan met diverse lokale culturen. De Gandhara-boeddha’s vormen een mooi voorbeeld van Graeco-boeddhistische beeldhouwkunst. De wederzijdse invloeden bleven nog eeuwen na Alexanders dood bestaan.
Bronnen:
https://www.hermitage.nl/nl/tentoonstellingen/alexander_de_grote/achtergrond.htm
http://www.scientias.nl/alexander-de-grote/
Alexander trok verder in oostelijke richting. In alle gebieden die hij onderwierp, benoemde hij nieuwe, hem goed gezinde Perzische bestuurders. Om zijn macht te verzekeren stichtte Alexander her en der steden, die hij bijna allemaal Alexandrië noemde en bevolkte met Griekse en Macedonische legereenheden. Hij liet zijn manschappen met lokale vrouwen trouwen om de Grieks-Macedonische hegemonie te versterken. Ondertussen had Darius zijn leger heropgebouwd. De beslissende veldslag vond plaats bij Gaugamela op 1 oktober 331 v.Chr. Ondanks zijn enorme aantallen soldaten werd het Perzische leger verslagen, doordat Alexander een uitgekiende strategie had uitgedacht. Darius vluchtte, maar werd later (zomer 330 v.Chr.) vermoord door een van zijn vroegere satrapen.
Alexander werd door zijn leger uitgeroepen als Heer van Azië. De overwinning werd uitgebreid gevierd vlakbij Persepolis, de ‘hoofdstad’ van het Perzische rijk. De stad werd geplunderd door Alexanders soldaten en Alexander stak het paleis van Xerxes, de vroegere Perzische koning, in brand. Volgens sommigen als gevolg van teveel drank, anderen beschrijven het als een welbewuste daad, een revanche op Xerxes, die de Atheense Akropolis had laten afbranden in de Grieks-Perzische oorlogen van de vijfde eeuw voor Christus.
Protest
Hierna wilde Alexander verder trekken, naar India, maar er groeide onrust onder zijn manschappen. Ze waren moe en ergerden zich aan de goddelijke allures van hun koning. Daarnaast trouwde Alexander met een prinses uit Bactrië. Dit viel verkeerd bij zijn vertrouwelingen: als er een kind zou komen, zou het dus niet geheel Macedonisch zijn.
De ondergang van Alexander en zijn rijk
In India kreeg Alexander te maken met verzet. De manschappen weigerden verder oostwaarts te trekken. Alexander leidde zijn leger terug, dwars door de meedogenloze Gedrosische woestijn. Er was groot gebrek aan water, en de zinderende hitte maakte het er niet beter op. Uiteindelijk bereikten de troepen het einde van de woestijn, aan het einde van 325 v.Chr. De soldaten waren opgelucht, maar Alexander had ze nog niet verteld over zijn plannen voor de volgende veldtocht. Vanuit Babylon aan de Eufraat wilde hij Arabië binnenvallen. Hij had in 323 v.Chr. alle voorbereidingen getroffen. Er was een enorme haven aangelegd in Babylon en er stond een invasiemacht klaar. Maar het zou er niet van komen: Alexander stierf op 13 juni 323 v.Chr. op bijna 33-jarige leeftijd.
De omstandigheden rondom zijn dood zijn in nevelen gehuld. Vermoedelijk is Alexander bij een van de drankfestijnen bewusteloos geraakt en niet meer bijgekomen. Volgens sommige bronnen kreeg hij koorts die zo hevig werd dat hij eraan stierf. In weer een ander verhaal werd hij vergiftigd.
Omdat Alexander geen wettige erfgenaam had, viel het rijk uiteen na zijn dood. Alle belangrijke generaals claimden een aandeel in de macht. Na een periode van verdeeldheid, viel het gebied uiteen in verscheidene koninkrijken.
Invloed en inspiratie
Alexanders invloed op de wereld is ongekend groot geweest. Hij bracht welvaart in het gehele rijk. Hij heeft steden gesticht, havens gebouwd en handelswegen geopend. Hij stimuleerde kunsten, filosofie en wetenschap; in zijn hofhouding had hij biologen, historici en geologen die hij alles liet vastleggen wat ze tegenkwamen. Doordat hij overal steden stichtte en (Griekse en Macedonische) manschappen achterliet, kwam de oorspronkelijke bevolking in aanraking met de Griekse gewoonten. Omgekeerd namen de achtergelaten soldaten ook lokale gebruiken over. Het was het begin van het hellenisme: de verspreiding van de Griekse cultuur en de vermenging ervan met diverse lokale culturen. De Gandhara-boeddha’s vormen een mooi voorbeeld van Graeco-boeddhistische beeldhouwkunst. De wederzijdse invloeden bleven nog eeuwen na Alexanders dood bestaan.
Bronnen:
https://www.hermitage.nl/nl/tentoonstellingen/alexander_de_grote/achtergrond.htm
http://www.scientias.nl/alexander-de-grote/